مهارت چیست؟
قبل از این که بریم سراغ مسیر عصبی، ببینیم که مهارت چیه. مهارت یعنی توانایی انجام کارها تو یه زمینه خاص به بهترین شکل. یعنی وقتی میگیم فلانی تو این کار مهارت داره منظورمون اینه که انجام دادن این کار براش راحته و بدون هیچ بهونه ای انجامش میده و در آخر نتیجه خوبی هم به دست میاد. اما راجع به این که مهارت داشتن برای انجام یه کاری یه نعمت خدادادی هست و با هر مهارتی توی وجودمون به دنیا اومدیم و نمیتونیم مهارت جدید کسب کنیم مفصل توضیح خواهیم داد.
به نظر شما مهارت یه چیز ذاتیه یا اکتسابی؟
فکر می کنید که اگر تو یه زمینه خیلی خوب نباشید دیگه تا آخر عمر نمی تونید اون رو انجام بدید؟ بهتره بگیم نمی تونید به نحو احسن انجام بدید؟ از قدیم این اصطلاح وجود داشته که میگفتن فلانی نقاش ماهریه، نویسنده ماهریه؛ یا فلانی مهارت رانندگی نداره، مهارت آشپزی نداره. اما چند وقتیه که این قضیه فرق کرده. خیلی از اساتید و محقق ها اعتقادشون اینه که مهارت داشتن، وابسته به استعداد داشتن نیست. شما وقتی به دنیا میاید نه میتونید حرف بزنید نه میتونید راه برید؛ حتی نمیتونید بشینید. اما یاد میگیرید و انجام میدید این کارها رو. بیشتر مهارت ها هم همین شرایط رو دارن.
یه نوزاد اول که میخواد راه بره صد بار میخوره زمین و بلند میشه. دیدین چجوری شروع به راه رفتن میکنه؟ اولش خودشو رو زمین میکشه؛ مرحله بعدی چهار دست و پا راه میره . بعدش هم خوش رو چهار دست و پا میرسونه به یه تکیه گاه با احتیاط بلند میشه. انقد این کار رو تکرار میکنه تا بالاخره انجامش میده. به این اتفاق میگن “کسب مهارت جدید”.
یادتونه وقتی برای اولین بار می خواستید رانندگی کنید چند بار به محض برداشتن پاتون از روی کلاج، ماشین خاموش شده؟ اما بعد از چند بار که اون کار رو انجام دادید، ذهنتون یاد گرفته که چیکار کنید. ذهنتون که از لحظه تولد رانندگی کردن رو بلد نبود اما عادت کرد و دیگه الان بدون این که فکر کنید کدوم پدال گاز و ترمز هست و کدوم کلاج، ماشین رو روشن می کنید؛ این یعنی کسب مهارت جدید!
مسیر عصبی چیست؟
راجع به مسیر عصبی یادگیری چیزی شنیدید؟ یه لحظه تصور کنید یادگیری و عادت ها وجود نداشتن. باید هر دفعه برای بلند شدن از زمین چهار دست و پا میرفتید کنار یه تکیه گاه و آروم آروم شروع به راه رفتن میکردید. یا مثلا هر بار که میخواستید رانندگی کنید همون مقدار انرژی و تمرکز نیاز داشتید که ماشین رو روشن نگه دارید و اجازه ندید خاموش بشه.
شما وقتی یه کاری رو که به اصطلاح بلد نیستید برای بار اول انجام میدید احتمالا خسته تون بکنه یا اعصابتونو خورد کنه که چرا انقدر طول میکشه و نمی تونید انجامش بدید. طبیعیه چون تا حالا اون کار رو انجام ندید و ذهنتون چیز های جدیدی رو داره تجربه میکنه. حالا انجام دادن اون کار برای دومین بار، براتون خیلی راحت تر خواهد بود.
برای این که بهتر مفهوم مسیر عصبی رو متوجه بشید حتما این دو تا ویدئوی زیر رو ببینید.
پس کسب مهارت جدید غیر ممکن نیست!
حالا متوجه شدید که به هر کاری میشه عادت کرد و انجامش غیرممکن نیست؟ کسب مهارت جدید به وسیله مسیر عصبی صورت میگیره و شما تقریبا میتونید به هر کاری عادت کنید.
این که از کلمه تقریبا استفاده کردیم واسه موارد استثنا هست. مثلا یه انسان توانایی راه رفتن، دویدن و پریدن رو داره و با تکرار، همه این ها براش تبدیل به یه عادت میشه اما حرکتی مثل پرواز کردن از توانایی انسان ها خارجه و مسیر عصبی یادگیری تاثیری روی کسب این مهارت نداره و برای انجام این کار نیاز به وسیله های کمکی هست.
برای ایجاد مسیر عصبی و مهارت های جدید انگیزه دارید؟
کسب مهارت جدید به انگیزه هم نیاز داره. شما بشینید تو خونه تون و بگید من میخوام والیبال یاد بگیرم اما استعدادش رو ندارم اصلا قانع کننده نیست. به نظر شما استعداد از کجا میاد؟ عادت ها از کجا به وجود میان؟ جواب اینه: از تکرار کارها، از ایجاد مسیر عصبی ای که شما براش تلاش می کنید. اون پیام رسان هایی که گفتیم برای انتقال اون پیام به یه سلول دیگه و ایجاد مسیر عصبی، به انگیزه و انرژی نیاز دارن. هر بار که شما برای انجام یه کاری تلاش می کنید، سلول ها هم با شما تلاش می کنن تا بالاخره بتونن اون مسیر رو ایجاد کنن. حتما الان دارید از خودتون می پرسید که انگیزه من چرا کارساز نیست؟ یا اصلا چرا من انگیزه برای ساختن عادت های جدید ندارم؟
راستش رو بخواید باید بگم که یه کم تنبلیتون زیاده! برای ایجاد عادت های جدید و ایجاد مسیر عصبی جدید یا باید خودتون این انگیزه رو ایجاد کنید یا از روش هایی استفاده کنید که برای انجام ندادن، عذاب وجدان بگیرید. باید یه برنامه ای برای خودتون داشته باشید که تو هر شرایطی، کار رو انجام بدید.
قبل از این که بخواید مهارتی رو برای خودتون پرورش بدید باید خوب اون مهارت رو بشناسید؛ باید بررسی کنید ببینید که این مهارت لازمه شغلتون هست یا نه. اگه مرتبط با شغل شما نیست باید اول مهارت هایی که به پیشرفت کارتون کمک میکنه رو یاد بگیرید. برای این کار باید سبد مهارت حرفه تون رو بشناسید.
سبد مهارت چیه؟
هر شغلی که شما دارید نیاز به یه مهارت های خاصی داره. مهم نیست شغلتون چیه، کارهای فیزیکی بیشتر انجام میدید یا کارهای ذهنی، دکتر باشید یا مهندس، معلم یا کارمند، فروشنده یا ایده پرداز، گرافیست یا نویسنده … تو هر زمینه ای که دارید فعالیت می کنید باید یه سری مهارت ها رو بلد باشید و مدام اون ها ر افزایش بدید. راحت تر بگیم باید تو حیطه کاری خودتون همیشه آموزش ببینید. همه مهارت های مورد نیاز شغلتون میشه سبد مهارتیتون. سبد مهارتی شامل زمینه هایی هست که باید در اون ها تخصص داشته باشید.
برای این که بدونید سبد مهارتی حرفه شما چیه میتونید از مدیرتون کمک بخواید یا حتی خودتون تو گوگل سرچ کنید. برای همه شغل ها رو میتونید توی گوگل پیدا کنید. اما حتی اگه کسی نبود که ازش کمک بخواید و تو گوگل هم نتونستید پیدا کنید، نگران نشید. کاری که دارید انجام میدید رو روی کاغذ بنویسید وراجع بهش خوب فکر کنید. اون چیزهایی که باعث بهتر کار کردنتون میشه رو پیدا کنید. یه لیست از اون کار ها تهیه کنید و روبروش رو خالی بذارید، بعد دونه دونه توی هر کدومشون به خودتون از 100 نمره بدید. حواستون باشه که یه نمره واقعی و منطقی بدید.
بررسی یک مثال
یه گرافیست رو در نظر بگیرید. چند ثانیه به کارها و وظایف گرافیست فکر کنید. به نظرتون یه گرافیست تو چه زمینه هایی باید تخصص داشته باشه؟ قاعدتا برنامه نویسی به دردش نمیخوره. یا مثلا مترجمی زبان فرانسوی کمک خاصی به پیشرفت کارش نمیکنه.
لیست کارهایی که یه گرافیست انجام میده
- جستجوی عکس های مرتبط با موضوع
- ادیت کردن عکس ها
- تشخیص استفاده از رنگ های مکمل
- طراحی لوگو
- و…
تخصص هایی که برای انجام این کارها لازم هست
- آشنایی با مبانی رنگ
- آشنایی با مبانی اصول هنرهای تجسمی و بصری
- آشنایی با نرم افزارهای تخصصی طراحی مثل: indesign, photoshop, illustrator, after effect و …
- آشنایی با عکاسی و ادیت عکس
- داشتن خلاقیت و نوآوری
یه گرافیست معمولی حداقل باید تو این زمینه ها تخصص داشته باشه و دانش خودش رو تو این موارد افزایش بده. باید توی همه این زمینه ها مسیر عصبی جدید ایجاد کنه.
این گرافیست باید روبروی هر کدوم از این 5 مورد به خودش امتیاز بده. مثلا تو آشنایی با عکاسی به خودش امتیاز 30 از 100 رو داده. نباید راضی به این امتیازها باشه. باید یه امتیاز هدف هم برای خودش تعیین کنه و برای رسیدن به اون امتیاز تلاش کنه. مثلا امتیازی که تعیین کرده باید 35 باشه، یه بازه زمانی هم براش مشخص کنه. چون اگه بدون برنامه ریزی فقط برای خودش هدف بذاره سردرگم میشه و به اون نقطه ای که میخواد نمیرسه یا حداقل خیلی دیر میرسه.
حالا چرا وقتی امتیاز فعلیش 30 هست، امتیاز هدفش رو بذاره 35؟ چه کاریه انقد هدف کوچیکی برای خودش انتخاب کنه؟ یهو بذاره 80 که یه پیشرفت زیاد داشته باشه دیگه.
با خوندن مثال زیر خودتون متوجه میشید که علت این کار چیه.
دو تا اتاق رو که طبقه دوم هستن در نظر بگیرید. راهی که به اتاق اول میرسه 15 پله با ارتفاع 20 سانتی متر داره و راهی که به اتاق دوم ختم میشه 2 تا پله 150 سانتی متری داره. حالا تصور کنید کدومش منطقی تره و قابل دسترسی تره. معلومه گزینه اول راحت تره. در رابطه با اون گرافیستمون هم همین موضوع صدق میکنه. اگه بخواد مهارتش رو تو عکاسی از 30 به 80 برسونه کارش یه کم غیر معقول میشه.
انگیزه برای ایجاد مسیر عصبی و کسب مهارت جدید
یکی از کار هایی که باعث ایجاد انگیزه در شما برای کسب مهارت جدید میشه همینه. برای کسب مهارت جدید حتما نباید یه مهارت عجیب و سخت رو در نظر بگیرید یا ظرف یه مدت خیلی کوتاه، خیلی زیاد پیشرفت کنید. همین که تو زمینه تخصص خودتون مرحله به مرحله پیشرفت کنید و سبد مهارت حرفه تون رو تکمیل کنید میتونه کسب مهارت محسوب بشه.
ناامیدی در طول ایجاد مسیر عصبی، طبیعیه
زمانی که دارید برای رسیدن به مهارت های جدید تلاش می کنید به احتمال خیلی زیاد خسته بشید پشیمون بشید نا امید بشید و دیگه به تلاشتون ادامه ندید. چون قرار نیست همون دفعه اول موفق بشید و مهارت های جدید رو خیلی راحت کسب کنید، مطمئن باشید که مثل نوزادی که تازه میخواد از جاش بلند شه و روی پاهاش بایسته چندین بار زمین میخورید. مثل زمانی که اون نوزاد میخواد شروع به راه رفتن بکنه، وسط راه انرژیتون تموم میشه. مثل فردی که میخواد رانندگی یاد بگیره و نمیتونه کلاج ها رو کنترل کنه و ماشین مدام خاموش میشه و چیزی جز اعصاب خوردی براش نمیمونه، شما هم همین حس ها رو تجربه خواهید کرد.
تو این مرحله که احساسات آشفته ای دارید و نمیتونید ادامه بدید کافیه برید یه سر به لیست سبد مهارت خودتون و امتیاز های فعلیتون بزنید. شما تونستید تا این مرحله برسید تا این امتیاز توانایی انجامش رو داشتید؛ پس از پس ادامه راه هم برمیاید. چند خط بالاتر که مثال دو تا اتاق و راهشون رو بررسی کردیم به خاطر همین احساسات آشفته بود. شما وقتی به مسیری که پیش رو دارید نگاه میکنید تو یه لحظه تصور میکنید که انجام این کار برای شما امکان پذیر هست یا نه. که اگه گزینه دوم رو انتخاب کرده باشید در بیشتر مواقع همون احساسات آشفته و نا امیدی به سراغتون میاد. پس امتیاز درستی که گرافیستمون باید برای هدف خوش تعیین کنه باید به اندازه پله های 20 سانتی متری باشه.
اشخاصی مثل آلبرت انیشتین، بیل گیتس، مایکل جردن، توماس ادیسون، لیونل مسی، وارن بافت و مارک زاکربرگ هم از بدو تولد نابغه نبودن و با ایجاد مسیر عصبی و کسب مهارت های جدید به نقطه فعلی رسیدن.
10 راه موثر برای کسب مهارت و ایجاد مسیر عصبی
خب تا اینجا راجع به سختی ها و اصول کسب مهارت های جدید صحبت کردیم. گفتیم که اگه کسی بوده که قبل از شما به اون مهارت رسیده پس همه میتونن. حالا این موارد رو جمع بندی می کنیم و چند مورد هم اضافه می کنیم.
1. ایجاد مسیر عصبی جدید صبر میخواد
گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی! خیلی ها فکر میکنن اگه زود به اون مهارت مورد نظرشون برسن یعنی موفق شدن اما واقعیت اینه که فقط یاد گرفتن مهم نیست؛ منظور از کسب یه مهارت، یعنی اون کار رو به صورت تخصصی یاد بگیرید و همه تکنیک هاش رو آموزش ببینید.
2. با کتاب ها دوست باشید
درسته که الان دیگه همه اطلاعات رو میشه تو فضای مجازی به راحتی و بدون محدودیت حجم، پیدا کرد اما کتاب یه چیز دیگه ست. کتاب خوندن رو اصلا از برنامتون حذف نکنید. سعی کنید تو زمینه ای که قصد کسب مهارت دارید بهترین کتاب ها رو پیدا کنید و هر روز قسمتیش رو مطالعه کنید.
3. از تکنولوژی هم می تونید کمک بگیرید
برای آموزش دیدن حتما لازم نیست که حضوری آموزش ببینید. بهترین فیلم های آموزشی رو توی سایت های معتبر پیدا کنید و از اون ها استفاده کنید. مطمئن باشید که میتونید نکات مفیدی رو یاد بگیرید.
4. این مهارت جدید چند جزء داره؟
همونطور که قبلا هم گفتیم اگه بخواید کل یه مهارت رو یکباره یاد بگیرید ذهنتون حس می کنه توانایی انجامش رو نداره و انگیزتونو از دست میدید. اگه مهارت جدید رو به بخش های کوچیک تقسیم کنید راحت تر میتونید یاد بگیرید و مسیر عصبی رو ایجاد کنید.
5. توانایی انجام اون مهارت رو تجسم کنید
یکی از راه هایی که به ذهن کمک می کنه تا در مسیر رسیدن به مهارت و مسیر عصبی جدید مورد نظرتون راحت تر قدم بردارید، تجسم کردن همه مراحل و مرحله آخر یادگیری هست. تصور کنید که به این توانایی رسیدید و تخصص دارید. با این تصور لذتبخش مطمئنا با انرژی بیشتری به کارتون ادامه میدید و انگزتون بیشتر میشه.
6. تمرکز، تمرکز، تمرکز کنید
یکی از دلایلی که آدم تو سن های پایین بهتر درس میخونه زودتر همه چیز رو یاد میگیره تمرکز زیاده. وقتی سنتون کمه ناخودآگاه تمرکزتون بالاست چون درگیری های دهنی خیلی کم و کوچیکی دارید و بیشتر تمرکزتون صرف یادگیری میشه. پس اگه تو سن جوونی یا میانسالی میخواید یه مهارتی رو یاد بگیرید، فکر نکنید که شدنی نیست، فقط نیاز به تمرکز دارید. نیاز دارید که ذهنتون رو خالی کنید تا دوباره مثل کودکی راحت تر بتونید مطالب جدید رو یاد بگیرید.
7. کار گروهی، یک راه موثر برای ایجاد مسیر عصبی
سعی کنید خیلی غرق کار تک نفره نشید. عضو یه تیم که هدفش هم سو با هدف شماست بشید. میتونید با هم فکری، مشکلاتی که تو مسیر یادگیری براتون پیش میاد رو حل کنید. اینجوری هم گروهی ها میتونن کمکتون کنن و تعاملی که بینتون به وجود میاد درونتون حس رقابت ایجاد میکنه.
8. همه چیز رو خودتون تجربه نکنید
تو زمینه مورد نظرتون به احتمال زیاد کلی آدم قبل از شما این راه رو رفتن و کلی تجربه دارن. آدم های موفق رو دنبال کنید و از تجربه هاشون تو ایجاد مسیر عصبی برای خودشون حتما کمک بگیرید.
9. جشن و شادی تو هر مرحله فراموش نشه
حالا که این مهارت رو بخش بندی کردید و کار براتون راحت تر شد باید هر وقت که هر بخش رو انجام دادید و موفق شدید برای این موفقیت جشن بگیرید. به روش خودتون شادی کنید که ذهنتون متوجه این تغییر بشه.
10. یا جایزه بدید یا تنبیه کنید
شما تصمیم می گیرید که یه کاری رو انجام بدید، آموزش ببینید، مهارت جدید کسب کنید؛ اما اگه این کار ها رو انجام ندادید چی؟ یا اصلا اگه انجام دادید به غیر از به اتمام رسوندن اون کار، چه حس خوب دیگه ای دارید؟
آدم ها بعضی وقت ها نیاز به اجبار دارن. به اصطلاح باید زور بالا سرشون باشه. بهتره که شما هم این کار رو برای خودتون بکنید. روی یه کاغذ بنویسید اگه تو فلان بازه زمانی فلان مقدار کار رو انجام دادید جایزه میگیرید. این جایزه مهم نیست گرونه یا ارزون، مادیه یا معنوی؛ جایزه باید چیزی یا کاری باشه که شما خیلی دوسش دارید. مثلا اگه به غذای فست فود علاقه دارید یه پیتزا میتونه جایزه تون باشه یا اگه ورزش حالتون رو خوب میکنه دوچرخه سواری گزینه خوبی برای شماست.
بعد از مشخص کردن جایزه، باید برای تنبیه خودتون هم چند تا گزینه بنویسید که اگه اون کار رو با شرایطی که خودتون در نظر گرفتید انجام ندادید خودتونو تنبیه کنید. خب واضحه تنبیه باید چیزی یا کاری باشه که ازش متنفرید. مثلا اگه دوستاتون دسته جمعی برای تفریح به جایی رفتن شما بمونید خونه و تا اون کار رو تموم نکردید از خونه بیرون نرید.
همه مواردی که بهشون اشاره شد کلی میتونه بهتون تو ایجاد مسیر عصبی و کسب مهارت جدید کمک کنه. تو دوره رایگان توسعه مالی کامل این موضوع توضیح داده شده که همین الان میتونین با کلیک روی دوره توسعه مالی ثبت نام کنید. امیدواریم که بتونید از نکات گفته شده استفاده کنید مطالب براتون مفید باشه.
برای دریافت مطالب جدید در پیج اینستاگرام و کانال تلگرام جاوید مقدم عضو شوید.
حتما نظراتتون رو زیر این مطلب برامون بنویسید.
