روانشناسی پول خرج کردن
افراد معمولاً جزو یکی از این دو دسته هستند. یا ممکن است فردی صرفه‌جو باشند و وقتی خرید می‌کنند و بابتش پول خرج می‌کنند، احساس خوبی ندارند و در مقابل هر وقت به موجودی بانکی خود نگاه می‌کنند هرچقدر پول بیشتری داشته باشند، به همان اندازه خوشحال‌ترند. یا جزو افرادی که در زمان حال زندگی می‌کنند، نگرانی کمتری نسبت به آینده دارند، بیشتر به فکر لذت‌های موقت هستند و بدون فکر کردن خرید می‌کنند.
از نظر روانشناسی پول خرج کردن افراد چه عاداتی دارند؟
از نظر خیلی از افراد، کودکان عادت پول خرج کردن را از والدین و نزدیکانشان یاد می‌گیرند. اما از نظر روانشناسی پول خرج کردن و با توجه به تحقیقات روانشناسی انجام‌شده، این عادت فقط بر مبنای آموزش‌هایی که از خانواده می‌گیرد، شکل نمی‌گیرد. چون در اکثر خانواده‌ها هم شخص مقتصد و هم شخص ولخرج وجود دارد. پس اگر بگوییم این مورد، حاصل تربیت پدر و مادر است، کاملاً صحیح نیست و عوامل دیگری هم تأثیرگذار است.
در اطرافمان دیده‌ایم کودکانی که در فقر بزرگ می‌شوند می‌توانند ثروت عظیمی جمع کنند و کسانی که سرمایه بزرگی را به ارث می‌برند، می‌توانند در یک چشم به هم زدن سرمایه خانواده خود را به باد دهند. اما همه این شرایط مطلق نیست و عوامل متنوعی تأثیر دارد. آموزش‌های مالی بحث مهمی در تسلط بر اوضاع مالی است و با یادگیری هوش مالی می‌توانید تصمیمات درست‌تر در زمان خرج کردن یا سرمایه‌گذاری بگیرید.
هوش مالی چیست؟
رابرت کیوساکی در مورد هوش مالی می‌گوید: رفتاری که شما با پولتان انجام می‌دهید، هوش مالی یا هوش پولی است. اگر قصد دارید پولدار شوید و بتوانید این پول را حفظ کنید باید بدانید که با پول باید چگونه برخورد کنید. هوش مالی مهارت مدیریت مالی است. پول خرج کردن و پول به دست آوردن نیازمند دانش هوش مالی است و آگاهی از 3 عامل سرمایه، بدهی و جریان مالی در پیشرفت مالی شما تأثیرگذار است.
هوش مالی بالا یا عالی یعنی اینکه تصمیمات مالی شما هوشمندانه‌تر بوده و اقدامات صحیح‌تری جهت بهبود شرایط مالی خود انجام می‌دهید. هوش مالی پایین یا ضعیف یعنی اینکه شما در برابر مسائل مالیتان اقدامات درستی انجام نمی‌دهید و به همین دلیل اکثراً با مشکلات مالی مواجه هستید.
تقسیم‌بندی هوش مالی
رابرت کیوساکی هوش مالی را به ۵ دسته تقسیم می‌کند.
1) کسب درآمد بیشتر
به معنی اینکه هر چقدر بتوانید پول بیشتری به دست آورید، هوش مالی بالاتری دارید. یعنی اگر درآمد سالانه شما ۳۰ میلیون تومان باشد، هوش مالی شما نسبت به فردی که در سال ۱۰ میلیون تومان درآمد دارد، بالاتر است.
2) حفظ پول
افرادی که بهتر بتوانند پولشان را حفظ کنند نسبت به بقیه هوش مالی بالاتری دارند. زمانی که درآمدی را کسب کردید، باید آن را حفظ کنید. حفاظت پول به ویژه در مقابل عوامل مختلف مانند مالیات‌ها و … دومین جنبه هوش مالی است.
3) بودجه‌بندی پول
کیوساکی می‌نویسد: توانایی داشتن زندگی خوب و در عین حال سرمایه‌گذاری بدون توجه به اینکه چقدر درآمد کسب می‌کنید، نیاز به سطح بالایی از هوش مالی دارد. این حوزه از هوش مالی مقدار درآمد و هزینه را بررسی می‌کند و اینکه چگونه افراد بتوانند بین درآمد و هزینه تعادل ایجاد کنند.
4) سرمایه‌گذاری
به این معنی که چگونه از مقدار پولی که دارید به بهترین شکل استفاده کنید و آن را کجا سرمایه‌گذاری کنید تا مقدار پولتان افزایش پیدا کند؟
5) بهبود اطلاعات مالی
اطلاعات مالی فقط به معنی دانش مفاهیم مالی نیست؛ بلکه شامل اطلاعات دقیق و جزئی از سرمایه‌گذاری‌های شما نیز می‌شود. هرچقدر اطلاعات مالی را تقویت کنید به همان نسبت بهتر می‌توانید شرایط مالی خود را مدیریت کنید.
برای آموزش بیشتر در این باره، مقاله هوش مالی را مطالعه کنید.
طبق پژوهش قسمتی از مغز به نام اینسولا وجود دارد که افرادی که فعالیت اینسولا در مغزشان بیشتر است افرادی صرفه‌جو هستند و کمتر خرج می‌کنند. ولی افرادی که اینسولا در مغز آن‌ها فعالیت کمتری دارد، ولخرج‌تر هستند. از آنجایی که تمایل انسان‌ها برای خرج کردن پایانی ندارد، ممکن است افراد ولخرج در آینده دچار مشکل شوند. پس اینکه بدانید جزو کدام دسته از افراد هستید می‌تواند کمک کند تا زندگی متعادل‌تری داشته باشید و به ترک عادت ولخرجی کمک می‌کند.
ویژگی‌های افراد ولخرج از نظر روانشناسی پول خرج کردن
روانشناسی پول خرج کردن می‌گوید این افراد در مقابل خرج کردن نمی‌توانند مقاومت کنند، خرج کردن برای آن بسیار لذت‌بخش است که قادر به ترک آن نیستند. به همین دلیل هیچ‌وقت پس‌انداز زیادی ندارند اما حتی از این بابت هم دغدغه‌ای ندارند. این ویژگی آن‌ها تنها به خرج کردن محدود نمی‌شود، بلکه در قسمت‌های دیگر زندگی هم به همین روش عمل می‌کنند. این افراد آینده‌نگر نیستند به همین دلیل این قضیه می‌تواند آن‌ها را با مشکلات جدی مواجه کند.
ویژگی‌های افراد صرفه‌جو یا خسیس از نظر روانشناسی پول خرج کردن
زیاد بودن موجودی بانکی یا در کل زیاد بودن سرمایه برای این افراد ارزش است و به خاطر آن راضی هستند نیازهای اولیه‌شان را نادیده بگیرند و خرج‌ها را به آینده موکول کنند. و از اینکه توانسته‌اند خرج نکنند و پول در حسابشان باقی بماند احساس خوبی دارند. با وجود این که اکثر افراد با خرید کردن لذت می‌برند، صرفه‌جوها چنین احساسی ندارند و در زمان خرید کردن و پرداخت پول ناراحت هستند.
راهکارهای روانشناسی برای ترک عادت ولخرجی
در این قسمت روش‌هایی برای کنترل پول خرج کردن مطرح می‌شود:
1. برای خود هدف تعیین کنید
اگر برای خود هدف تعیین کنید تا حدودی می‌توانید ترک عادت ولخرجی انجام دهید. چون هر زمان که می‌خواهید خرج کنید به یاد آن هدف بزرگ‌تر می‌افتید و سعی می‌کنید پولتان رو بیهوده هدر ندهید. پس هدف‌گذاری‌های بلندمدت بسیار مفید است.
2. برای خودتان جایزه در نظر بگیرید
اگر توانستید به اهداف تعیین‌شده خود برسید، به خودتان جایزه بدهید. چون این کار باعث می‌شود که دلسرد نشوید و از صرفه‌جویی خسته نشوید.
3. از کارت اعتباری کمتر استفاده کنید
هر چند این روزها استفاده از پول نقد خیلی کمتر شده است ولی استفاده کمتر از کارت بانکی به شما کمک می‌کند تا به مقدار پولی که خرج می‌کنید، کنترل داشته باشید.
4. پیامک‌های حساب بانکی را کنترل کنید
با هر بار که از کارت استفاده می‌کنید موجودی حسابتان را هم چک کنید، همین کار باعث می‌شود انگیزه کمتری برای ادامه خرید داشته باشید.
5. پول را اول پرداخت کنید
وقتی به رستوران می‌روید پول را بلافاصله بعد از سفارش حساب کنید. چون اگر بخواهید در آخر هزینه را پرداخت کنید معمولاً چیزهای بیشتری سفارش خواهید داد.
6. آینده‌نگر باشید
به اهداف خود در آینده فکر کنید. زمان بازنشستگی خود را تصور کنید که دیگر نمی‌توانید مثل الان کار کنید. پس باید آینده را هم در نظر بگیرید و با ترک عادت ولخرجی برای دوره بازنشستگی خود برنامه‌ریزی کنید تا به مشکل برخورد نکنید
7. قبل از خرید چند دقیقه صبر کنید
از خودتان بپرسید که واقعاً به این کالا نیاز دارید؟ قطعاً چیزهایی هستند که شما فقط به آن‌ها علاقه دارید ولی نیازی بهشان ندارید. پس بین این دو مورد تفاوت قائل شوید و اولویتتان برای خرید چیزی باشد که به آن نیاز دارید
8. خرج‌های ریز را کنترل کنید
گاهی شما حسابتان را چک می‌کنید و فکر می‌کنید مقداری پول گم کرده‌اید یا به اشتباه از دست داده‌اید. اما چرا؟ چون معمولاً خرج‌های بزرگ‌تر یادتان می‌ماند و کنترل بیشتری روی آن‌ها دارید. در صورتی شاید چیز گرانی هم نخریده باشید و فقط هزینه چای، قهوه، و بستنی و …را پرداخت کرده‌اید. در صورتی که یکجا جمع شدن این خرج‌ها مقدار قابل توجهی می‌شود. که خیلی نیازی به خرید بسیاری از آن‌ها نبوده است.
9. در لحظه تصمیم به خرید نگیرید
اگر شما هم به طور آنی تصمیم می‌گیرید تا کالایی را خرید کنید، باید این خصوصیت خود را تغییر دهید. اگر چیزی را می‌بینید و دلتان می‌خواهد که بخرید، کمی صبر کنید. حداقل یک روز به خودتان فرصت دهید تا بیشتر فکر کنید، در نظر بگیرید که اصلاً به این محصول نیازی دارید یا نه.
10. به مکان‌هایی که شما را وسوسه به خرید می‌کند نروید
به جاهایی که علاقه به پول خرج کردن در آن دارید، نروید. وقتی در فضای جذاب، پر از محصولات زیبا باشید وسوسه می‌شوید که خرید کنید. اما این نوع پول خرج کردن احساسی است. پس سعی کنید به مغازه‌های مورد علاقه خود نروید. جاهایی باشید مثل پارک و… که وسوسه پول خرج کردن در آن کمتر است.
11. لیست خرید تهیه کنید
قبل از اینکه به خرید بروید، لیستی از چیزهایی که نیاز دارید تهیه کنید. این کار کمک می‌کند فقط چیزهایی که نیاز دارید بخرید و کمتر احساسی خرید کنید. پس قبل از خرید اهداف را تعیین و آن‌ها را بنویسید.
12. موارد مورد نیاز را اولویت‌بندی کنید
پیش از اینکه کالایی را بخرید، ببینید ارزش آن چقدر است و تا چه حد به آن احتیاج دارید. اگر این کار را واقع‌بینانه انجام دهید، آن‌وقت متوجه می‌شوید که از هر 10 آیتمی که یادداشت کرده‌اید، تنها به 8 مورد آن نیاز داشتید. پس لیست خرید را طبق اولویت آن بنویسید و گاهی ممکن است لازم نباشد همه لیست را در یک روز بخرید. برای آموزش مدیریت هزینه‌هایتان، مقاله مدیریت هزینه‌های زندگی را از دست ندهید.
13. روی عادت پول خرج کردن کنترل داشته باشید
بیشتر ولخرجی‌ها از عادات روزانه شکل می‌گیرند. و خیلی از این خرج‌ها غیرضروری هستند. مثلاً اگر هر روز صبح یک لیوان قهوه می‌نوشید. می‌توانید به جای آن پولتان را پس‌انداز کنید و یک قهوه ساز بخرید و هر زمانی که خواستید قهوه میل کنید. برای ترک عادت ولخرجی لازم است که کلیه آداب خرج کردن خود را مجدداً ارزیابی کنید.
14. برای خود محدودیت‌های مالی در نظر بگیرید
اگر واقعاً نمی‌توانید جلوی ولخرجی‌های بی‌مورد خود را بگیرید، بهتر است به صورت هفته‌ای، میزان محدودی پول به خودتان بدهید. اگر یاد بگیرید که با مبلغ مشخصی در ماه مخارج روزمره خود را بگذرانید، برای پول‌هایتان ارزش بیشتری قائل می‌شوید و آداب صرفه‌جویی را به خوبی یاد می‌گیرید.
جمع‌بندی
در این مقاله در مورد روانشناسی پول خرج کردن صحبت کردیم و گفتیم افراد مقتصد و افراد ولخرج هرکدام چه ویژگی‌هایی دارند. و در ادامه راهکارهایی برای ترک عادت ولخرجی مطرح شد. قطعاً استفاده از این راه‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا عادت خرج کردن را مدیریت کنید و بتوانید به نتایج بهتری در آینده برسید.
البته شاید شنیده باشید که راه ثروتمندی از خرج کردن می‌گذرد اما چه مدل خرج کردنی؟ در دوره کاملا رایگان توسعه مالی می‌توانید مدل خرج کردن درست را آموزش ببینید. همین حالا فرم زیر را پر کنید و وارد صفحه دوره شوید.
برای دریافت مطالب جدید در پیج اینستاگرام و کانال تلگرام جاوید مقدم عضو شوید.
حتما نظراتتان را زیر این مطلب بنویسید.
