بسیاری از ما به دنبال بهانه‌تراشی برای شکست‌های خود هستیم، این در حالی است که موفقیت تا حد زیادی به تلاش‌ها و طرز تفکر ما بستگی دارد. باورهای محدودکننده و منفی از جمله عواملی هستند که در مسیر صعود، بار اضافی تحمیل می‌کنند و باعث می‌شوند فتح قله سخت‌تر از چیزی که هست، بشود. در نقطه مقابل باور به موفقیت، ویژگی است که فرصت استفاده از تمام ظرفیت‌های فردی را فراهم می‌کند. بسیاری از ما هنوز تاثیر دقیق این باورها و نحوه تغییر آن‌ها را نمی‌دانیم، به همین دلیل هم شکست می‌خوریم. در این مطلب قصد داریم ضمن آشنایی شما با تفکرات منفی، در مورد تغییر آن‌ها صحبت کنیم.
باورهای محدودکننده چه هستند و چگونه شناسایی می‌شوند؟
همیشه نباید به دنبال دلایل شکست در پیرامون یا اطرافیان بود، چون اغلب این خود ما هستیم که با باورهای محدودکننده، مسیر موفقیت‌مان را سد می‌کنیم. تا زمانی که نتوانیم چنین افکاری را از خود دور کنیم، نباید انتظار و امید زیادی هم به پیروزی داشته باشیم. اما سوال اصلی این است که باورهای منفی چه هستند و چگونه می‌توان آن‌ها را شناسایی کرد؟
باور شامل مجموعه‌ای از تفکراتی است که همه ما به واقعیت و درستی آن‌ها ایمان داریم. حال زمانی این تفکرات قطعی به صورت باورهای محدودکننده تعریف می‌شوند که منفی و بازدارنده پیشرفت فرد باشند. اصولا چنین مواردی با توانایی‌های واقعی فرد هم‌خوانی ندارند و به همین‌دلیل هم است که مانع موفقیت می‌شوند. هنوز به شکل دقیق مشخص نشده که این تفکرات منفی چگونه در یک فرد شکل می‌گیرند، اما حدس زده می‌شود بخش از شکست‌های گذشته در شکل گرفتن آن‌ها تأثیر داشته باشند.
بد شانس بودن، نداشتن زمان مناسب، ناتوانی در تغییر، برتر دانستن دیگران و غیره از جمله این تصورات هستند. همان‌طور که اشاره شد، منفی بودن و نداشتن تطابق با واقعیت‌ها از ویژگی‌های مشترک در همه آن‌ها است. مشخص است که با چنین دیدی، انگیزه کافی برای موفقیت حاصل نمی‌شود. اغلب ما با چنین باورهایی درگیر هستیم اما اطلاع دقیقی از وجود آن‌ها نداریم، چون با نحوه شناسایی آن‌ها آشنا نیستیم. به نظر شما چنین تفکراتی چگونه شناسایی می‌شوند؟
تو دوره رایگان توسعه مالی شرکت کن و بدون اینکه هزینه ای پرداخت کنی، یکبار برای همیشه با مفاهیم ذهنیت رشد و ایستا و باورهای غلط و محدودکننده آشنا شو تا بتونی به اهدافت برسی و هدف هات رو تیک بزنی✅
همیشه باورهای منفی جزو باورهای محدودکننده نیستند، چون گاهی برخی از آن‌ها به واقعیت‌های ما نزدیک می‌باشند. اما این موضوع در مورد اغلب آن‌ها صدق نمی‌کند. یک راه ساده برای آگاهی از وجود چنین تصوراتی، توجه به ویژگی مشترک در همه آن‌ها یعنی منفی بودن است. پس می‌توانید برای شروع، مجموعه‌ای از تفکرات منفی که در شما شکل گرفته است را پیدا کنید. در ادامه باید به الگوهای رفتاری که زمینه شکست‌های اخیر شما شده‌اند، توجه کنید. برای اغلب ما، شکست‌ها ریشه در همین باورها داشته‌اند. روانشناسان برتر هم چنین نظریه‌ای را تایید می‌کنند، برای مثال آلبرت آلیس اعتقاد داشت که:
«بسیاری از رنج‌های ما ناشی از باورهای غلط و اشتباهی است که در خود رشد داده‌ایم»
باید در قدم بعدی شناسایی باورهای محدودکننده، چنین تصوراتی را به چالش بکشید. برای مثال باید از خود بپرسید آیا چنین باوری با واقعیت‌های من تطابق دارد؟ اگر پاسخ منفی باشد، این تصور از دسته همان باورهای محدودکننده خواهند بود. برای بررسی دقیق‌تر می‌توانید از بازخورد دیگران یا بررسی گذشته استفاده کنید. این قدم‌ها می‌تواند شما را به قطعیت در مورد باورهای منفی برساند.
تاثیر باورهای محدودکننده در عدم موفقیت
باورهای محدودکننده، به شکل‌های مختلفی مانع از موفقیت می‌شوند. تا زمانی که تاثیر این موارد شناخته نشوند، تلاشی برای تغییر آن‌ها صورت نمی‌گیرد. عمدتا چنین تصوراتی در قدم اول ترس و ناامیدی ایجاد می‌کنند. اغلب چنین افرادی شجاعت تجربه فرصت‌های جدید را ندارند و به بهانه شکست، از آن فرار می‌کنند. پس این شرایط باعث می‌شود که آن‌ها وضعیت نسبتا ثابتی را طی کنند و هیچ‌گاه به موفقیت نرسند.
اگر دقت کرده باشید، یکی از تفاوت‌های مهم میان انسان‌های موفق و شکست‌خورده، استفاده درست انسان‌های موفق از فرصت‌های زندگی خود بوده است. پس تا زمانی که در فکر شکست‌های قبلی خود باشید و به فرصت‌های بعدی فکر نکنید، در همان شرایط باقی می‌مانید.
اما در گروهی دیگر، باورها به شکلی دیگر تاثیر منفی خود را اعمال می‌کنند. تا زمانی که اعتماد به نفس کافی نداشته باشید، نمی‌توانید از ظرفیت‌های واقعی خود استفاده کنید. این نوع از باورهای محدودکننده در گام اول، انگیزه و پشتکار را کم‌رنگ می‌کند، این در حالی است که فرد می‌تواند با پشتکار زیاد به هدف خود برسد. عمدتا افرادی که اعتماد به نفس کافی ندارند، با اضطراب و استرس زیادی هم دسته و پنجه نرم می‌کنند. حال این استرس را در کنار عدم انگیزه بگذارید تا بیشتر به تاثیر اعتقادات منفی در شکست پی ببرید.
تو دوره رایگان توسعه مالی شرکت کن و بدون اینکه هزینه ای پرداخت کنی، یکبار برای همیشه با مفاهیم ذهنیت رشد و ایستا و باورهای غلط و محدودکننده آشنا شو تا بتونی به اهدافت برسی و هدف هات رو تیک بزنی✅
از سوی دیگر، یک باور منفی می‌تواند با تاثیر گذاشتن در تصمیم‌گیری‌ها، مانع از پیشرفت می‌شوند. موفقیت لزوما نتیجه سخت‌کوشی و تلاش بیش از حد نیست. برای تایید این موضوع، می‌توانید به سرنوشت انسان‌های زیادی که علی رغم تلاش زیاد شکست خورده‌اند، نگاه کنید. برای موفق شدن، باید تصمیم‌های هوشمند و درستی هم انجام داد. این تصمیم‌ها در بیشتر مواقع، مسیر طولانی و سخت را ساده‌تر می‌کنند.
اما باورهای محدودکننده، با ایجاد استرس و اضطراب مانع از این کار می‌شوند. پس از جنبه‌های مختلف به تاثیر چنین باورهایی پرداختیم. اکنون به خوبی می‌دانیم که این تفکرات، نتیجه‌ای جز شکست ندارند. اما آیا راهی برای جلوگیری از این موضوع وجود دارد؟ بیابید در ادامه مطلب در مورد این راهکارها صحبت کنیم.
برای تغییر باورهای محدودکننده چه تکنیک‌هایی وجود دارد؟
تا اینجا فهمیدم که باورهای محدودکننده موفقیت، می‌توانند دلیل بسیاری از شکست‌های ما بوده باشند. این موضوع، اهمیت مقابله با این تفکرات و تغییر آن‌ها را بیشتر می‌کند. اما چالش اصلی، نحوه تغییر چنین باورهایی است. به نظر شما آیا واقعا می‌توان تفکرات منفی را تغییر داد؟ باورهای محدودکننده عمدتا به تدریج شکل می‌گیرند و با گذشت زمان، ریشه‌دارتر می‌شوند. از این‌رو هر چه زمان بگذرد، تغییر آن‌ها سخت‌تر می‌شود. اما اغلب تغییر تفکرات منفی با تفکرات مثبت سخت نیست و می‌توان در صورت رعایت اصول درست، این کار را با زحمت کمتری انجام داد.
قدم اول برای تغییر، پذیرش اشتباه و نادرست بودن اعتقادی است که در مورد خودمان پرورش داده‌ایم. البته این تفکرات همیشه در مورد خود ما نیستند و می‌توانند مربوط به اطراف و به طور کلی روابط هم باشند. این پذیرش کمک می‌کند تا این باورها را ناکارآمد بدانیم و برای مرحله بعد یعنی تغییر آماده‌تر شویم. اصولا یکی از بزرگترین مشکلات افراد، به همین بخش مرتبط می‌شود. اما پذیرش به تنهایی برای ایجاد تغییر کافی نیست.
در ادامه نیاز است که شواهد مورد نیاز برای تایید نادرست بودن باورهای محدودکننده را بررسی کنید. چون در نهایت چنین کاری است که شما را برای تغییر، مطمئن می‌کند. برای مثال برای نمی‌توانم، باید به سراغ کارهایی بروید که در آن‌ها موفق شده‌اید. این‌گونه راحت‌تر ریشه تفکرات شما از بین می‌رود. تا اینجا ذهن شما به خوبی برای ایجاد تغییر، آماده شده است. حال نوبت به جایگزینی باورهای منفی با باورهای مثبت می‌رسد.
به عنوان مثال باید نمی‌توانم را با می‌توانم جایگزین کنید. بنابراین از این پس باید در فرصت‌های مختلف به خود تلقین کنید که با تلاش و پشتکار مناسب، می‌توان به اهداف دست پیدا کند. همین تغییرات، به مرور تاثیر خود را در اعتماد به نفس و تصمیم‌گیری‌ها نشان خواهند داد. اما آیا به همین راحتی امکان عوض کردن باورهای محدودکننده وجود دارد؟
همان‌طور که اشاره شد، باورهای منفی به تدریج شکل می‌گیرند، پس تغییر آن‌ها هم نیاز به زمان خواهد داشت. گروهی از افراد علی‌رغم شروع کردن تغییرات، نمی‌توانند آن را حفظ کنند، چون صبر کافی را ندارند. برای حل این مشکل، گام دیگری در نظر گرفته می‌شود. باید برای تثبیت تغییر، دائما باورهای مثبت را یادآوری کنید. این یادآوری به مرور ریشه تفکرات مثبت را در ذهن شما تقویت کرده و باعث تثبیت آن‌ها می‌شود. همان‌گونه که مشاهده کردید، چهار مرحله مختلف برای حذف باورهای محدودکننده وجود دارد که با آن‌ها، مسیر موفقیت هموارتر می‌شود.
تو دوره رایگان توسعه مالی شرکت کن و بدون اینکه هزینه ای پرداخت کنی، یکبار برای همیشه با مفاهیم ذهنیت رشد و ایستا و باورهای غلط و محدودکننده آشنا شو تا بتونی به اهدافت برسی و هدف هات رو تیک بزنی✅
سوالات متداول
۱. باورهای منفی چه هستند؟
همان‌طور که از اسمش پیداست، عمدتا نمی‌توانم، شانس ندارم، زمان ندارم و جملاتی از این دست در دسته تفکرات محدودکننده قرار می‌گیرند.
۲. چگونه باورهای محدودکننده مانع از موفقیت می‌شوند؟
این تصورات منفی، اعتماد به نفس را از بین می‌برند و باعث می‌شوند تا فرد شجاعت استفاده از فرصت‌های جدید و تصمیم‌گیری درست در مورد آن‌ها را نداشته باشد. در سایه نبود چنین ویژگی‌های مثبتی، شکست متحمل‌تر از همیشه می‌شود.
۳. روش شناسایی تصورات منفی چیست؟
بهتر است به تفکرات محدودکننده مانند نمی‌توانم، شانس دارم و غیره که ویژگی منفی بودن در آن‌ها وجود دارد، توجه کنید. در ادامه با بررسی پرسش‌هایی باید آن‌ها را مورد راستی‌آزمایی قرار دهید.